Dzbanecznik – opis i charakterystyka

Dzbanecznik to z pewnością, ze względu na pochodzenie i możliwe zastosowania, jedna z ciekawszych roślin. Pomimo prawdziwie trudnej pielęgnacji, odpowiednie dla niego warunki można stworzyć nawet we własnym domu.

Jako że hodowanie dzbanecznika jest wyzwaniem także dla bardziej wprawionych ogrodników, to warto zebrać na jego temat podstawowe informacje, zanim zdecydujemy się na zakup.

Rośliny owadożerne

Dzbanecznik (Nepenthes) zaliczany jest do roślin mięsożernych, znanych szerzej jako owadożerne. W naturze do tej pory odkryto około 700 gatunków żywiących się w ten sposób. Należy jednak pamiętać, że owady nie są ich podstawowym pokarmem, a jedynie jego uzupełnieniem. Wraz ze ślimakami, pajęczakami, a nawet drobnymi kręgowcami, dostarczają roślinie azotu.

Ciekawostką jest to, że naukowcy z Kew Gardens w Londynie stwierdzili, iż nie tylko owadożerne gatunki polują na owady. Inne również mogą wabić i łapać bezkręgowce. Wszystko dzięki przystosowanym, lepkim włoskom na ich liściach. Nie są jednak w stanie strawić takiego pokarmu, więc czekają, aż ich martwe już ofiary opadną na ziemię, by po rozłożeniu stały się nawozem.

Nepenthes – różne gatunki

Rodzaj ten jest niesamowicie obszerny, obejmuje nawet 168 gatunków i różne ich odmiany. Najwięcej z nich odkryto pomiędzy latami 80. XIX wieku, a 20. XX wieku, choć po roku 2000 opisywano od 2 do 14 całkiem nowych odmian.

Zasięg dzbanecznika obejmuje Madagaskar, Seszele, znaczną część Azji, a nawet Australię. Wiele z jego gatunków to także endemity żyjące na bardzo niewielkich obszarach. Najpopularniejsze odmiany to:

• dzbanecznik dwuostrogowy (nepenthes bicalacarata)
• dzbanecznik krwisty (nepenthes sanguinea)
• także dzbanecznik skrzydlaty (nepenthes alata)
• dzbanecznik Veitcha (nepenthes veitchii)
• oraz dzbanecznik beczułkowaty (nepenthes ampullaria)

Polowanie dzbanecznika

Roślinę tę charakteryzują dzbanki, będące zwieńczeniem długich liści z wąsami. Są one organami chwytającymi wypełnionymi cieczą trawienną. Ochrania je niewielkie wieczko, by deszcz nie rozcieńczył tej substancji. Zewnętrzna część dzbanka pokryta jest śliską, słodką substancją, do której zwabione zapachem owady przyklejają się i ześlizgują do środka.

Nie mogąc się już wydostać, insekt zostaje strawiony przez płyn dzbanecznika lub w gorszej dla owada sytuacji, umiera zatrzaśnięty we wnętrzu dzbanka.

Dlaczego roślina w ogóle poluje?

Otóż posiada ona bardzo słabo rozwinięty system korzenny, pozwalający jedynie na pobieranie wody. Dodatkowo dzbaneczniki rosną na bardzo ubogich terenach (torfowych lub skalnych). Więc czasami potrzebują przyjąć więcej substancji odżywczych, które zapewnia im ofiara.

Dzbaneczniki jako kwiaty doniczkowe

Uprawa dzbanecznika w domu lub ogrodzie wymaga zaangażowania i stworzenia odpowiednich warunków zarówno w stosunku do światła, jak i podłoża.

Warunki świetlne

Dzbaneczniki wymagają dużo światła rozproszonego. Muszą w nim przebywać nawet 12 godzin dziennie. Nie tolerują natomiast ostrego słońca, ponieważ ich dzbanki mogą wtedy się odbarwić. W Europejskim klimacie ciężko o potrzebne roślinie oświetlenie więc należy ją doświetlać.

Temperatura

W zależności od posiadanego gatunku powinna ona być utrzymana w zakresie od 20 do 30 stopni Celsjusza. Temperatura pokojowa w Polsce będzie dla dzbanecznika wystarczająca, o ile nie pozwolimy, by spadła poniżej 18 stopni.

Podłoże

Hodowla tej rośliny wymaga zastosowania przepuszczalnego, lekkiego podłoża. Odpowiednie będzie takie używane do uprawy storczyków, ale można również zrobić je samemu, mieszając 3 kg torfu z 1 kg piasku i perlitu.

Podlewanie i nawożenie

Dzbanecznik nie toleruje suchego powietrza, powinien stać w wilgotnym lub po prostu nieogrzewanym miejscu. Jego podłoże musi być stale wilgotne, ale nie może być mokre.

Podlewa się go tylko od góry przy użyciu wody destylowanej. Można codziennie delikatnie zraszać liście miękką wodą, uważając, by nie zalać rośliny.

Natomiast nawożenia dzbaneczników nie zaleca się szczególnie amatorom, gdyż jest to niezgodne z naturalnym trybem życia tego gatunku. Doświadczeni ogrodnicy czasem podają dzbanecznikom nawóz do storczyków, ale nie jest to wymagane i w zasadzie wystarczy zapewnić roślinie dostęp do owadów.

Przesadzanie

Częsta zmiana miejsca nie służy dzbanecznikowi. Zimą nie należy przestawiać go w cieplejsze miejsce, a jedynie zapewnić doświetlenie i zmniejszyć częstotliwość podlewania.

Przesadzanie do innego podłoża też nie jest dla rośliny komfortowe, więc wystarczy robić to raz na kilka lat, gdy nie ma ona już miejsca na dalsze rozrastanie się.

Choroby atakujące dzbaneczniki

Choć dzbanecznik jest rośliną wieloletnią, to nie jest wolny od schorzeń, które mogą zepsuć jego wygląd lub całkiem zabić.

Przy niewłaściwej pielęgnacji mogą pojawić się szkodniki, które atakują rośliny domowe. Najczęściej są to mszyce, przędziorki, czy ziemiórki.

Powodem takiego chorowania może być nadmierna wilgoć podłoża, przesuszenie, zbyt suche powietrze otoczenia dzbanecznika, a nawet nieodpowiedzialne nawożenie, które osłabia odporność rośliny.

Podsumowanie

Dzbanecznik to skomplikowana ewolucyjnie i morfologicznie roślina, która coraz częściej stosowana jest w lecznictwie i uprawie domowej.

Niestety jej wymagania przerastają wiele osób chętnych do zakupu i dlatego dzbaneczniki wciąż pozostają w zakresie zainteresowań doświadczonych hodowców.

Powyższe informacje mogą jednak znacznie przybliżyć temat uprawy dzbanecznika w swoim domu i ogrodzie, a zatem zachęcić do odpowiedzialnego hodowania tej niesamowicie wdzięcznej i długowiecznej rośliny.